Boeken

Breendonk, een plaats waarvan de naam als een doodsklok klinkt. Het inmiddels bijna vergeten Fort werd door de nazi's tot een soort concentratiekamp omgebouwd. Wat om de hoek is gebeurd, moet aan de vergetelheid worden ontrukt. Door de herinnering aan het verleden levend te houden, definieert een volk zichzelf en weten we enigszins wie we zijn. En wat deed mijn eigen volk? het eerste omvattende van wat er zich allemaal heeft afgespeeld. Van de eerste dag tot de laatste dag.

De auteur weeft de lotgevallen van gevangenen aaneen tot een totaalbeeld dat indringend is omdat hij alles sober en genuanceerd houdt. Geen ogenblik verwijdert hij zich van de historische werkelijkheid of bezwijkt hij voor de verleiding bepaalde gedeelten op te smukken of te romantiseren.

N.a.v. de 59ste verjaardag van de bevrijding van het Fort van Breendonk en van de stad Antwerpen.
N.a.v. de heropening van het hernieuwde Fort van Breendonk.

Na de Witte Mars beloofde de regering dat alles beter zou worden. Sindsdien buitelen de plannen over elkaar heen. Dat van de eenheidspolitie is de speerpunt. Wie leidt in dat plan de dans? De politie of de politiek?

Het rapport van de commissie Dutroux heeft de verantwoordelijkheid van de rijkswacht voor de dood van Julie en Melissa en van An en Eefje blootgelegd. Maar in de besluiten wordt de rijkswacht geen duimbreed in de weg gelegd. Integendeel, het rapport houdt een pleidooi voor een eenheidspolitie die helemaal in handen van de rijkswacht dreigt te komen. Sinds de besluiten van de eerste Bendecommissie in 1989 maneuvreert de regering stap voor stap in de richting van zo'n eenheidspolitie. De deelnemers van de Witte Mars vroegen meer democratie. Krijgen ze meer politiestaat?

Al sinds 1830, bij het ontstaan van België, speelt de rijkswacht een bijzondere rol. Na de grote staking van '60-'61, na Zwartberg '66... telkens opnieuw werd het corps gereorganiseerd in functie van de nieuwe omstandigheden van de sociale strijd. Het boek legt op een heldere wijze bloot dat de hele geschiedenis van de rijkswacht, en in 't bijzonder die van de laatste 10 jaar, er een is van voortdurende versterking enerzijds en van steeds minder democratische controle anderzijds. De strategie van de rijkswachttop en andere mechanismen worden duidelijk. Eindelijk kunnen we begrijpen wat de inzet is van dat magische woord "eenheidspolitie". Dit boek is nooit geschreven. Het is de enige serieuze reflectie over het concept van de rijkswacht.

Het leek ondenkbaar. Na amper een halve eeuw kwamen de erfgenamen van Mussolini in Italië weer aan de macht. Toen de gevestigde partijen in de stembusgang van 1994 werden weggevaagd, kwam de neofascistische partij zonder overgangsperiode in de regering te zitten. In Frankrijk, Oostenrijk en Vlaanderen slaagden de radicaal rechtse partijen erin overtuigend door te breken en een politiek machtsblok van betekenis te worden. In Duitsland woedt na de val van de Muur een beklemmende ideeënstrijd. Zwarte Horizonten verschaft inzicht in de werkwijze van uiterst rechts door overlappingen in hun aanpak te laten zien. Vander Velpen toont aan dat de resten van extreem rechts nooit echt opgeruimd zijn: vele ex-nazi's hebben opnieuw door weten te dringen tot hoge posities in politiek en bedrijfsleven, zonder dat zij hun standpunten van toen hebben afgezworen. Vanuit hun hernieuwde positie, en met gemoderniseerde propaganda- en communicatietechnieken, doen zij opnieuw een gooi naar de macht.

Daar komen ze aangemarcheerd. Een bleke, bontgeschakeerde Troep. Met hoog in top een kruis op bloedrode vlag voorop. Het heeft een grote haak. Die is voor de arme man gemaakt. (Fucht und Elend des Dritten Reiches, Brecht)

Bij alle verschillen die er tussen het Vlaams Blok, de Republikaner, het Front National en de Italiaanse MSI zijn, lijkt het dezer dagen alsof ze elkaar vinden in de herleving van een oud kwaad: racisme. Het racistisch spook duikt op in Berlijn, Wenen, Antwerpen, Milaan en Marseille: overal wint extreem-rechts veld. Gaan we terug naar de jaren dertig en veertig? Behoren afkeer van democratie, anticommunisme, heimwee naar corporatisme en naar een mythische nationale identiteit tot de kwalijke nalatenschap van het vooroorlogse fascisme? Is het succes van extreem-rechts een tijdelijk neveneffect van de stormachtige ontwikkelingen in West en Oost sinds de val van de Muur? Of steken oude spoken weer de kop op? Een inventarisatie.

'In dit boek is het alsof u een onbepaalde tijd bij Karel Dillen inwoont. Dillen is een doorbijter, een nimmer aflatende figuur. Welk Vlaanderen staat hem voor de geest? Een prentkaartland van eeuwig wiegende zeeën, waar alle meisjes vlechten dragen, een schapullier en witte sokken? Een welig land waar men aan de angelus nog een meerstemmig 'Liefde gaf u duizend namen toevoegt? Dillen liegt....' (Johan Anthierens)

Deze systematische ontrafeling van het ideeëngoed en de structuren van het Vlaams Blok en van z'n verankering in de vooroorlogse Nieuwe Orde-stromingen moet iedere democraat gelezen hebben opdat hij/zij later niet zou zeggen: 'Wij hebben het niet geweten.'

Op 2 oktober 1984 ontploft in het bedrijf Litton in Evere de eerste CCC-bom. De volgende nacht exploderen brandbommen bij MAN in Grootbijgaarden. Het terrorisme in België is een feit, hier in de straat, niet meer op de televisie.

Wat gebeurt er in België? Wie zit er achter dit alles? De CCC beweert voor de vredesbeweging te strijden, voor de arbeidersbeweging, noemt zich extreem links. Maar waar lopen de sporen heen? Links keurt het optreden van de CCC af als een provocatie. Wie komt al dat geweld ten goede?

Jos Vander Velpen, advocaat, onderzoekt de internationale context en de oorsprong van de CCC. Hij graaft diep in de reactie van de regering en de gevolgen voor de democratie. Immers, de paracommando’s verschijnen in de straat; de rijkswacht krijgt in zeven haasten wat ze al jaren vroegen: riotguns, geheime POSA-eenheden om te infiltreren in betogingen en stakingen; nieuwe veiligheidswetten die o.a. het afluisteren van telefoons vergemakkelijken.

Een sleutelfiguur in dit alles is Gol, minister van Justitie, een al te gretige woordvoerder van de Reagan- en Natopolitiek: terrorisme als vijand nummer één in de wereld. Terrorisme dat met alle middelen moet worden bestreden. Tot de nieuw opgerichte Amerikaanse Special Forces opdoken in de Belgische Ardennen in een antiterroristisch War Game.

Het terrorisme in België, ten dienste van wie?